البته ایشان پیش از این نیز درخصوص عدم‌پیگیری کرسی‌های آزاداندیشی به‌صورت عام تأکید کرده بودند. در این ارتباط با حجت‌الاسلام محسن غرویان، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، گفت‌وگو کردیم.
- آیا فقه می‌تواند پاسخگوی همه مسائل جامعه باشد؟
بله. مقام معظم رهبری روی نکته مهمی تأکید کردند و آن کمبود بحث‌های حکومتی و فلسفه حکومت و سیاست در حوزه علمیه است. شاید بیشتر از 5 یا 6 نفر در قم، تدریس ولایت فقیه و مباحث فلسفه سیاست حکومت دینی را ندارند و این بسیار کم است. سخن رهبری مبتنی بر نیاز شدید به این مباحث بود. نکته دیگر این است که ما باید ببینیم فقه را چه معنا می‌کنیم؟ فقه یکسری منابع دارد که مشخص و شامل کتاب، سنت، روایات، اخبار و احادیث هستند ولی یکی از منابع فقه ما عقل است. عقلانیت یکی از منابعی است که فقیه باید از آن و سایر منابع اشاره شده متناسب با هر زمان در جهت استنباط مسائل جدید استفاده کند. اگر ما چنین نگاه وسیعی به فقه داشته باشیم، هیچ منافاتی ندارد که در نظرات فقهی خودمان از علوم انسانی، فلسفه‌ها، افکار و اندیشه‌های جدید استفاده کنیم.
- تعبیر ایشان از ولایت فقیه را از همین منظر تفسیر می‌کنید؟
اینکه مقام معظم رهبری فرمودند ولایت مطلقه به این معناست که ولی فقیه این آزادی را دارد تا در برابر مسائل مختلف و مستحدثه انعطاف داشته باشد، این همان نگاه باز به فقه است. اگر ما با این نگاه به استنباط مسائل بپردازیم و دایره استنباط را وسیع بگیریم، فقه ما می‌تواند پاسخگوی مسائل جدید در حوزه اقتصاد، سیاست و سایر مسائل مورد نیاز باشد اما اگر نگاه بسته‌ای به فقه داشته باشیم، فقه نمی‌تواند جوابگو باشد. نگاه امثال حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری به فقه نگاه بازی است و به‌نظر من پاسخگوست.
- فقه محدود به یکسری بایدها و نبایدها است یا قادر به ورود در جزئیات نیز هست؟
من معتقد هستم که ما باید نگاه جامعی به فقه داشته باشیم و نگاه جامع، هم در کلیات است و هم در جزئیات. اصولاً ذات فقه ما برای پاسخگویی به مسائل و مصادیق جزئی است، یعنی فقه باید به حل مشکلات رفتاری و زندگی در حوزه‌های مختلف اقتصاد، سیاست، مسائل اجتماعی، تربیتی، خانوادگی و... بپردازد و به این معنا فقه هم یکسری دیدگاه‌های کلی دارد و هم در جزئیات نظر می‌دهد و همان طور که عرض کردم هیچ منافاتی بین فقه و سایر رشته‌های علوم انسانی دانشگاهی وجود ندارد. ما از همه این داده‌های علوم انسانی می‌توانیم استفاده کنیم.
